Jak leczyć rwę kulszową? Poznaj przyczyny, objawy i sposoby, by jej zapobiegać

Rwa kulszowa bardzo często poprzedzona jest bólem w dolnej części pleców (w okolicy lędźwiowego odcinka kręgosłupa), który ma związek z przeciążeniem (np. na skutek pracy fizycznej bądź uprawiania sportu) oraz urazem (np. podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów). Przyczyną bólu w części lędźwiowej kręgosłupa są również zmiany zwyrodnieniowe. Ból wskazujący na rwę kulszową może pojawić się nagle lub narastać stopniowo. Charakterystyczne dla rwy kulszowej jest duże nasilenie bólu, który nieco ustępuje w pozycji leżącej i zwiększa się podczas aktywności, a także kaszlu oraz kichania. Rwie kulszowej mogą towarzyszyć objawy neurologiczne w obrębie jednej lub obu kończyn dolnych (np. zaburzenia czucia, mrowienie, uczucie drętwienia, osłabienie siły mięśniowej, niedowład mięśni prostujących stopę). Leczenie rwy kulszowej to najczęściej leczenie zachowawcze.

Czym jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa to schorzenie, które dotyczy 13-40% dorosłej populacji. Objawy rwy kulszowej okresowo nawracają u około 75% chorych. Związane z rwą kulszową dolegliwości bólowe wywołują podrażnione korzonki nerwowe lub ucisk na nerw kulszowy.

Czynniki ryzyka wystąpienia rwy kulszowej to m.in.:

• ciąża,
• nadwaga i otyłość,
• siedzący tryb życia,
• zmiany zwyrodnieniowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa,
• skrzywienie kręgosłupa,
• intensywny wysiłek fizyczny.

W przebiegu rwy kulszowej dolegliwości bólowe występują w obrębie okolicy unerwionej przez nerw kulszowy. Nerw kulszowy jest największym nerwem w ciele człowieka. Tworzą go korzenie nerwowe, które wychodzą z kanału kręgowego odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.

Rwa kulszowa – przyczyny

Co powoduje rwę kulszową? Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest ucisk na nerw kulszowy w obrębie kanału kręgowego, który wywołuje dyskopatia (choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego, przepuklina jądra miażdżystego krążka międzykręgowego). Inne przyczyny rwy kulszowej to np.:

• zwężenie kanału kręgowego, które związane jest z procesem zwyrodnieniowym,
• kręgozmyk, czyli przesuniecie trzonów sąsiadujących ze sobą kręgów,
• ucisk powiększającej się podczas ciąży macicy na nerw kulszowy,
• stany zapalne,
• ucisk na korzenie nerwu kulszowego, który spowodowany jest guzem nowotworowym,
• zespół mięśnia gruszkowatego.

Objawy rwy kulszowej

Jednym z pierwszych objawów, które wskazują na atak rwy kulszowej, jest ostry lub narastający ból w obrębie kręgosłupa lędźwiowego. Osoba, którą dotknęła rwa kulszowa, odczuwa dolegliwości bólowe promieniujące od dolnego odcinka pleców do kończyny dolnej lub kończyn dolnych. Podczas ataku rwy kulszowej ból promieniuje do pośladka, uda, podudzia oraz stopy. Rwa kulszowa nasila się podczas aktywności fizycznej. Stopień nasilenia bólu może być na tyle duży, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Podczas ataku rwy kulszowej mięśnie przykręgosłupowe są nadmiernie napięte, co powoduje ograniczenie ruchomości dolnej części kręgosłupa.

Oprócz bólu promieniującego od kręgosłupa do kończyny dolnej mogą również występować zaburzenia neurologiczne, do których zaliczamy:

• zaburzenia czucia w obrębie kończyny dolnej,
• uczucie mrowienia lub drętwienia,
• osłabienie siły mięśniowej.

Niekiedy podczas ataku rwy kulszowej pojawiają się także zaburzenia oddawania moczu i zaburzenia oddawania stolca. W celu złagodzenia bólu zalecane jest unikanie aktywności fizycznej i leżenie w pozycji embrionalnej.

Leczenie rwy kulszowej

W większości przypadków stosowane jest zachowawcze leczenie rwy kulszowej, które uwzględnia m.in.:

• stosowane doustnie i miejscowo niesteroidowe leki przeciwzapalne, które pomagają zmniejszyć ból i stan zapalny;
• leki rozluźniające mięśnie;
• fizjoterapię.

Wspomagająco w ostrej fazie choroby stosowane są chłodne okłady. Po ustąpieniu stanu zapalnego mogą być stosowane ciepłe okłady. Jeżeli powyższe metody leczenia rwy kulszowej nie przyniosą oczekiwanej poprawy, to stosowane są silniejsze leki przeciwbólowe i przeciwzapalne m.in. w formie zastrzyków. Objawy ostrej rwy kulszowej powinny zmniejszyć się w ciągu około 2-3 dni leczenia objawowego. U niewielkiego odsetka pacjentów z objawami rwy kulszowej niezbędne jest leczenie operacyjne.

Jak zapobiegać nawrotom choroby?

U około 75% chorych rwa kulszowa nawraca np. po przeciążeniu kręgosłupa. Aby zapobiegać nawrotom choroby, trzeba zadbać o zdrowie kręgosłupa, zapobiegając jego nadmiernemu obciążeniu. Istotną rolę w zapobieganiu rwie kulszowej odgrywa fizjoterapia oraz regularna aktywność fizyczna, która wzmacnia mięśnie przykręgosłupowe. Osoby, u których występuje rwa kulszowa, powinny przybierać odpowiednią postawę podczas siedzenia, a także korzystać z materaca, który został prawidłowo dobrany do potrzeb kręgosłupa.

Warto wiedzieć, że na zdrowie kręgosłupa ma wpływ nie tylko tryb życia, ale także stosowana dieta, która pomaga utrzymać odpowiednią masę ciała, odżywia organizm i zapobiega jego odwodnieniu.

Źródła:

• Cunningham C., Rwa kulszowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007
• Kwolek. A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012